In dit tweede deel van TFBC Leestips deel ik een aantal publicaties over bomen en planten. Voorop staat dat bosbaden niet noodzakelijkerwijs gebeurd in een boom- of plantrijke omgeving. Bosbaden kan immers ook op het strand, of een andere plek waar geen bomen staan.
Desalniettemin zijn bomen en planten levende wezens die niet alleen leven geven en waaraan we ons kunnen verwonderen. Het zijn levende wezens waarmee je je tijdens het bosbaden op allerlei verschillende manieren kan verbinden.
Als bosbadgids werk ik veel samen met bomen en planten. Je kan je via verschillende zintuigen verbinden met bomen en planten en als gids zijn er ontzettend veel uitnodigingen te bedenken en geven waarmee je mensen op weg helpt om dat zintuiglijk bewustzijn te vergroten. Wonderlijke wezens zijn het, bomen en planten. Wezens die mij persoonlijk keer op keer veel leren en helpen inzichten te geven over mezelf en mijn plaats in het geheel.
Er is ontzettend veel te lezen over deze bomen en planten. De tips die ik in deze blog geef is dan ook slechts een kleine greep uit de hoeveelheid publicaties die mij inspireren. De inhoud is divers van aard. Sommige publicaties gaan in op wildplukken, anderen over de energetische krachten en eigenschappen van bomen. Anderen zijn weer praktischer van aard, met concrete oefeningen om te doen in samenspel met bomen of planten.
Ten eerste. Welke Boom is dat? van Margot Spohn en Roland Spohn is een heel handig boekje dat je helpt om bomen te identificeren. En laat ik daarmee direct een andere veel voorkomende misvatting over bosbaden de wereld uit helpen. Bosbaden draait niet om het vergroten van je kennis over bomen en planten. Bij bosbaden draait het namelijk vooral om je zintuiglijke verbinding met de omgeving; je lichaam voelen. Je lichaam inzetten. Voelen wat je voelen. En niet zozeer weten wat je weet. Maar, toch kan het vergroten van je kennis over bomen en planten ook een manier zijn om je liefde, respect en verbondenheid met de natuur te vergroten. En dit boekje kan je daarbij helpen (er zijn trouwens ontzettend veel van dit soort gidsen in omloop dus vind vooral diegene die je aanspreekt!).
Eetbare wilde planten van Steffen Guido Fleischhauer is wat mij betreft het meest complete, overzichtelijke eetbare wilde plantenboek in handzaam formaat. Ook hier draait het om de kennis. Maar om je smaakzintuig mee te laten doen tijdens je verblijf in en met de natuur kan het plukken en eten/drinken van wilde planten ontzettend mooi zijn. Het is niets voor niets dat een begeleid bosbad vaak afgesloten wordt met een theemoment waarin thee wordt gedronken van wilde planten die terplekke zijn gevonden.
Twee andere prachtige uitgaven zijn Wildplukken en Plant als Medicijn, beiden geschreven (en prachtig vormgegeven) door Leoniek Bontje en Yvet Noordermeer. Waar Wildplukken uitleg geeft over verschillende eetbare planten, heeft Plant als Medicijn de focus op de medicinale werking van planten. Beiden twee boeken die je echt in je kast wilt hebben als naslagwerk.
In Het grote bladerboek laten Dan Crowley en Douglas Justice in vijftig verhalen je de pracht van bladeren zien en leggen ze uit hoe ze groeien, wat voor vormen ze hebben en hoe groenblijvende bomen hun kleur behouden. Het is een boek om je kennis over bladeren en bomen bij te schaven, maar je ook helpt om je te verwonderen aan de wereld van bomen. De auteurs duiken soms in de geschiedenis, maar ook wetenschap en verhalen achter bladeren uit de hele wereld - dus ook bomen die we hier in Nederland niet kennen.
Als ik het heb over het leven van bomen kan ik natuurlijk niet om Peter Wohlleben heen. Het verborgen leven van bomen - hier op de foto in het Engels (The Hidden Life of Trees)- ken je wellicht al omdat het een wereldberoemde bestseller is geworden. Vanuit de academische wereld kreeg hij veel kritiek op dit boek en werd hem antropomorfisme ( het toekennen van menselijke eigenschappen aan niet-menselijke wezens) verweten en dat hij tevens te zweverig zou zijn, maar liefhebbers zullen dit juist enorm kunnen waarderen. Door zijn kijk op het leven van bomen en de manier waarop hij parallellen trekt met ons als menselijke soort komt zijn boodschap juist tot leven. Voor mij heb ik na het lezen van dit boek nooit meer op dezelfde manier naar een boom en het bos kunnen kijken. Hij schreef meerdere boeken over het bos, dieren en natuurbehoud. De geheime band tussen mens en natuur is een aanrader, maar zo ook De lange adem van bomen die wat minder bekend is. Hierin schrijft Peter over de aanpassingstechnieken van bomen. In dit boek is zijn belangrijkste boodschap: als we met z’n allen het bos haar gang laten gaan zal natuurlijk bos terugkeren en kan de toekomst echt groen worden. Voor mij een mooi boek dat je opnieuw helpt te beseffen dat wij als mens niet altijd alles maar moeten willen (noch kunnen) controleren en managen. Een diep weten en besef dat ook bosbaden als beoefening kan brengen.
Uit je kruin! is een heel mooie compacte uitgave die ik recentelijk ontdekte nadat de auteur, Jeanette Boogmans, een keer meedeed aan een bosbad dat ik begeleidde in de Amsterdamse Waterleidingduinen. Een heerlijk speels vormgegeven boekje waarin concrete activiteiten met en rond bomen staan voor opvoeders en/of begeleiders met kinderen van tussen de 4 en 16 jaar. Iedere week bevat een boomactiviteit die je in dat seizoen kunt doen. Kortom voor iedereen die met kinderen of volwassenen de natuur in gaat en concrete tips en oefeningen nodig heeft. Overigens zijn de uitnodigingen in de kaartenset in de BosbadBox ook geschikt om met kinderen en gezinnen te doen, maar die zijn niet allemaal specifiek gericht op bomen.
Briljant Groen, De intelligentie van planten van auteur Stefano Mancuso vond ik geweldig. Na het boek gelezen te hebben weet je dat planten geen gevoelloze, domme wezentjes te zijn, maar juist intelligent en gevoelig. Dit boek geeft een toegankelijk geschreven inkijk in de fascinerende wereld van de vaardigheden en intelligentie van planten. Als je denkt dat planten maar een beetje staan te zijn en geen zintuigen hebben waarmee ze interacteren met hun omgeving - lees dit boek. Mijn favoriete hoofdstuk in het boek is waarin Stefano alle vijf alombekende zintuigen beschrijft die planten hebben en daar ook nog een hele reeks aan toevoegt. Bij planten is bijvoorbeeld het gehoor een diffuus zintuig en niet geconcentreerd in een orgaan zoals bij de mens. De hele plant kan horen, alsof hij ondergronds en bovengronds bedekt is met miljoenen piepkleine oortjes. In dit boek wordt heel duidelijk maar ook makkelijk geschreven uitgelegd hoe dat nou precies allemaal werkt - voor zover we dat weten.
Bomen en mensen een oeroude relatie van Frank Moens is een al wat oudere uitgave, maar wat mij betreft tijdloos. Dat de relatie tussen bomen en mensen altijd heeft bestaan wordt in dit boek mooi beschreven door in te gaan op de relatie tussen bomen en religie; bomen en sprookjes en bomen en welzijn om een paar voorbeelden te noemen. Ook komt de Keltische Boomkalender aan bod. Kortom, een heel rijk naslagwerk om te lezen en in de kast te hebben.
Tot slot, een van mijn favorieten: Secret therapy of Trees van Marco Mencagli en Marco Nieri. Toen ik in 2019 mijn opleiding tot bosbadgids volgde was Marco Nieri aanwezig als gastspreker. Ik was blown away door zijn kennis en verhaal over bio-energetische landschappen. Nieri ontdekte met behulp van een zelf ontwikkeld meetinstrument, dat elke plant zijn eigen karakteristieke invloed heeft op elk orgaan van het menselijk lichaam. Deze innovatieve techniek bestaat uit het doen van specifieke metingen op de omgeving en planten of bomen, om die met de meest gunstige eigenschappen voor het lichaam te gebruiken door ze op bepaalde plekken in een landschap te plaatsen. In Italië, waar Marco ook vandaan komt, bestaan al dergelijke speciaal aangelegde en ontworpen tuinen. Dit boek gaat voor een deel in op deze kennis, maar beschrijft ook hoe bomen en de natuur in de breedste zin van het woord ons welzijn kunnen ondersteunen en helend werken. Het is soms wat droog geschreven, maar als de materie je interesseert maakt dat niet meer uit (mij niet in ieder geval).
Welke boeken kan jij mij aanraden? Stuur me gerust een bericht op info@theforestbathingcircle.com
Veel leesplezier en stay tuned voor TFBC Leestips Deel III (of schrijf je in op m’n nieuwsbrief om ‘m niet te missen)!
PS: Wil je een boek kopen? Kijk of je het kan kopen in je lokale boekhandel in plaats van online. En vergeet niet de bibliotheken - mochten die in je nabijheid zijn. Sommige boeken zijn ook als e-book te koop en te lezen.